راهنمای رانندگی با خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک

قدیما بیشتر راننده‌های تازه‌کار با ماشین دنده‌ای شروع می‌کردن. اما این روزا خیلی‌ها ترجیح می‌دن سمت ماشینای اتومات برن، کسی حوصله دردسر کلاچ و دنده عوض کردن نداره!
درسته که ماشینای اتومات به آسون بودن معروفن، ولی اگه از قبل آماده نباشی، یه کم طول می‌کشه بهشون عادت کنی.
واسه همینم ما یه راهنمای رانندگی با خودروهای مجهز به گیربکس اتوماتیک آماده کردیم تا یاد بگیری چطوری با یه ماشین اتومات رانندگی کنی.

ما قراره بهت توضیح بدیم که چه چیزهایی ماشین اتومات رو از دنده‌ای متمایز می‌کنه. همچنین مراحل رانندگی با ماشین اتومات رو برات می‌گیم و چند نکته کلی هم داریم که بهت کمک می‌کنه یه راننده حرفه‌ای اتومات بشی!

چه تازه‌کار باشی و بخوای با ماشین اتومات شروع کنی، چه راننده با تجربه دنده‌ای که می‌خوای بری سمت اتومات، مهمه که بدونی ماشین‌های اتومات چقدر با دنده‌ای فرق دارن.
با اینکه رانندگیشون ساده‌تره، اما چند تا ویژگی خاص دارن که باید باهاشون آشنا باشی.

۱. اول یاد بگیر چطوری گیربکس اتومات کار می‌کنه

قبل از اینکه بریم سراغ جزئیات رانندگی با ماشین اتومات، اول باید بدونی چه چیز باعث می‌شه ماشین اتومات با دنده‌ای فرق داشته باشه. همه چیز به گیربکس برمی‌گرده.
اگه با ماشین دنده‌ای رانندگی یاد گرفته باشی، خوب دردسرهای پدال کلاچ و عوض کردن دنده رو می‌دونی. معمولاً ماشین دنده‌ای ۵ یا ۶ دنده جلو داره به‌علاوه دنده عقب، و عادت داری که حین رانندگی دنده‌ها رو عوض کنی—یه چیزی که بعضی‌ها ممکنه هفته‌ها طول بکشه تا یاد بگیرن.
ولی وقتی پشت فرمان یه ماشین اتومات می‌نشینی، با یه سری علامت و تنظیمات کاملاً متفاوت روبه‌رو می‌شی.

علامت‌های روی دسته‌دنده اتوماتیک:

• P – پارک: مثل اسمش، وقتی ماشینت رو پارک کردی و می‌خوای پیاده بشی، باید این دنده رو بذاری. موقع حرکت نباید ازش استفاده کنی.

• R – دنده عقب: دقیقاً مثل دنده عقب تو ماشین دنده‌ایه. هر وقت خواستی ماشین رو عقب ببری، این رو انتخاب می‌کنی.

• N – خلاص: مثل حالت خلاص تو ماشین دنده‌ایه. وقتی ایستادی، مثلاً تو ترافیک یا چراغ قرمز، می‌ذاری روی این حالت.

• D – حرکت: هر وقت می‌خوای با ماشین اتومات حرکت کنی، دسته‌دنده باید روی این حالت باشه. خیلی ساده است!

وقتی رانندگی می‌کنی، ماشین خودش با توجه به سرعتی که داری می‌ری، دنده‌ها رو به‌صورت خودکار عوض می‌کنه. تو کاری لازم نیست بکنی. اگه با سرعت بالا می‌ری، گیربکس اتوماتیک به دنده‌های بالاتر می‌ره و اگه آهسته‌تر حرکت کنی، به دنده‌های پایین‌تر برمی‌گرده.

اگر با رانندگی خودروهای اتوماتیک تازه آشنا شدی، پیشنهاد می‌کنیم حتماً معنای حروف روی دنده اتوماتیک را نیز بشناسی تا کنترل بهتری روی خودرو داشته باشی و از عملکرد صحیح گیربکس مطمئن بشی.

بسته به مدل ماشین اتومات تو، ممکنه روی گیربکس علامت‌های اضافه‌تری هم باشه:

• ۱ – دنده یک

• ۲ – دنده دو

• S – اسپرت: این حالت بهت دور موتور بالاتر و شتاب تندتری می‌ده وقتی با سرعت خاصی داری رانندگی می‌کنی.

شاید برات سوال باشه چرا یه ماشین اتومات دنده یک و دو هم داره؟ دلیلش اینه که تو بعضی شرایط راننده ممکنه بخواد با دنده پایین‌تر بره و بخواد کنترل دستی روی دنده‌ها داشته باشه، یعنی بتونه دنده‌ای که ماشین انتخاب کرده رو رد کنه. بعضی مدل‌های ماشین حتی پا‌دل شیفت (دسته‌های تعویض دنده پشت فرمان) دارن که می‌ذارن خودت دستی بین دنده‌ها جابجا بشی.
خلاصه‌اش اینکه، بدون اینکه بریم تو جزئیات فنی، این‌ها هم از امکانات اضافه هستن.

اگر هنوز سردرگمی که کدوم گیربکس برات بهتره، می‌تونی سر بزنی به مطلب ما درباره تفاوت ماشین‌های اتومات و دنده‌ای.

۲. مسلط شدن روی پدال‌ها

همون‌طور که قبلاً گفتیم، یکی از اولین چیزهایی که وقتی پشت فرمان یه ماشین اتومات می‌نشینی به چشم میاد، فرق گیربکسه. یه چیز دیگه که ممکنه برات جالب باشه، نبودن پدال کلاچه.

تو ماشین اتومات فقط دو تا پدال داری: پدال ترمز سمت چپ و پدال گاز سمت راست.
تو ماشین دنده‌ای، همیشه باید پای چپت آماده باشه چون هر وقت خواستی ترمز کنی یا دنده عوض کنی، باید کلاچ رو فشار بدی. اما تو ماشین اتومات تقریباً می‌تونی پای چپت رو فراموش کنی. فقط با پای راست رانندگی می‌کنی.
اولش ممکنه خیلی سخت باشه که این عادت رو عوض کنی. مثلا عضلاتت یادشون رفته و ناخودآگاه پای چپت رو به سمت پدال ترمز می‌بره، انگار که داره کلاچ رو فشار می‌ده.

علاوه بر این، ممکنه وسوسه بشی که با پای چپ ترمز کنی. بهتره این کار رو نکنی چون احتمالاً به ترمز گرفتن با پای چپ عادت نداری و ممکنه نتونی فشار کافی وارد کنی وقتی واقعاً لازم داری ترمز بگیری. تا وقتی که تمرین نکردی، بهتره با پای راستت هر دو پدال گاز و ترمز رو کنترل کنی.

۳. استفاده از دسته دنده

ماشین اتومات تو از اول روی حالت پارک (P) هست و ترمز دستی هم فعاله. وقتی آماده حرکت شدی، باید پدال ترمز رو محکم فشار بدی تا ماشین روشن بشه. کلمه کلیدی اینجا «محکم» هست. اگه فشارت خیلی کم باشه، ماشین روشن نمی‌شه.

برای حرکت دادن ماشین، باید دسته دنده رو بذاری روی حالت درایو (D). وقتی آماده حرکت بودی، کافیه آروم پای گازت رو روی پدال فشار بدی. هر موقع خواستی سرعت رو زیاد کنی، پدال گاز رو بیشتر فشار می‌دی، و هر وقت خواستی کم کنی یا ترمز بگیری، پدال ترمز رو فشار می‌دی.

مگر اینکه تو شرایط خاصی باشی (که پایین‌تر بهش می‌پردازیم)، معمولاً نیازی نیست خودت دستی دنده رو عوض کنی. بذار ماشین همه کارها رو خودش انجام بده!

چیزهایی که باید درباره ماشین اتومات بدونی

رانندگی با ماشین اتومات شاید خیلی ساده به نظر بیاد، ولی یه سری نکات و تفاوت‌هایی داره که باید حواست باشه. بعضی شرایط هم هست که ممکنه لازم باشه خودت کنترل رو دست بگیری. بیا با هم نگاهی بندازیم!

روش کِرِپ (حرکت آرام)

تو ماشین دنده‌ای، می‌تونی با استفاده از نقطه گاز (یا همون biting point) خیلی آروم و کنترل‌شده حرکت کنی. این روش مخصوصاً وقتی که می‌خوای حرکت کنی، تو ترافیک‌های چراغ‌چراغ یا موقع پارک کردن خیلی به درد می‌خوره. اما تو ماشین اتومات این امکان رو نداری که نقطه گاز رو کنترل کنی. به جاش باید از روش «کرِپ» استفاده کنی. (باور کن زیاد عجیب و غریب نیست!)

وقتی پای‌ت رو آروم از روی پدال ترمز برمی‌داری و همزمان ترمز دستی رو آزاد می‌کنی، ماشین به آرامی شروع می‌کنه به حرکت کردن. به این حرکت آرام اصطلاحاً «کرِپ کردن» می‌گن. این روش خیلی به درد جاهایی می‌خوره که می‌خوای آروم آروم از پارک دربیای یا مانور بدی.

وقتی می‌خوای شروع به حرکت جدی کنی، کافیه آروم پای‌ت رو روی پدال گاز فشار بدی.

ترمز شدید، پیچ‌ها و خم‌ها

اگر داری از ماشین دنده‌ای می‌ری سمت اتومات، باید عادت کنی که بیشتر و محکم‌تر ترمز کنی. ماشین‌های اتومات انقدر سریع جواب نمی‌دن مثل ماشین دنده‌ای — ترمز موتوری هم اونقدر قوی ندارن. پس وقتی می‌خوای سرعت‌ت رو کم کنی، ماشین زمان بیشتری لازم داره که واکنش نشون بده.

وقتی داری می‌ری سمت یه پیچ یا خم یا می‌خوای توقف کنی، فقط برداشتن پات از روی گاز کافی نیست که سرعت رو سریع کم کنه. باید محکم‌تر و مرحله به مرحله ترمز بگیری. اینجا آماده بودن خیلی مهمه. اگه می‌دونی قراره سرعت‌ت رو کم کنی، خیلی زودتر پای‌ت رو از گاز بردار.

اگر درست برنامه‌ریزی نکنی، ممکنه ماشین‌ت سریع‌تر از چیزی که می‌خواستی از پیچ رد بشه یا خم رو بگیره.

شروع حرکت در سربالایی

اگر از شروع حرکت در سربالایی خوشت نمیاد، خوشحال می‌شی که بدونی تو ماشین اتومات این کار خیلی راحت‌تره. لازم نیست دنبال نقطه گاز باشی یا نگران عقب‌رفتن شدید ماشین باشی. اگه ماشین‌ت روی یه سربالایی پارک کرده، کافیه دنده رو روی Drive (D) بذاری، پات رو از روی ترمز برداری و آروم آروم پدال گاز رو فشار بدی. وقتی حس کردی ماشین شروع به حرکت کرد، ترمز دستی رو خلاص کن و برو به راهت.

اگر دوست داری بیشتر بدونی، راهنمای شروع حرکت تو سربالایی با ماشین اتومات رو هم می‌تونی بخونی.

سرپایینی

وقتی داری تو سرپایینی رانندگی می‌کنی با ماشین اتومات باید خیلی مراقب باشی. به خاطر زاویه و جاذبه زمین، سرعت طبیعیت بالا می‌ره. گیربکس اتومات هم سعی می‌کنه دنده رو به دنده بالاتر تغییر بده.

این دقیقاً برعکس چیزی هست که تو سرپایینی می‌خوای! اگه دنده‌های پایین‌تر هم تو ماشینت هست، بهتره خودت دستی دنده رو به دنده پایین‌تر تغییر بدی. اما اگر این گزینه رو نداری، می‌تونی با کم کردن آروم پات از روی گاز و فشار دادن تدریجی ترمز سرعت رو کنترل کنی.

تا وقتی این کار رو زود انجام بدی، می‌تونی سرعت‌ت رو به حد مناسبی برسونی.

اگر می‌خواهی یاد بگیری چطور با گیربکس اتوماتیک در مسیرهای سربالایی و سرازیری به‌راحتی رانندگی کنی، مقاله‌ی نحوه رانندگی در سربالایی و سرازیری با گیربکس اتوماتیک می‌تونه برات خیلی کمک‌کننده باشه. توی این مطلب، تمام نکات لازم برای کنترل بهتر خودرو در مسیرهای شیب‌دار به‌خوبی توضیح داده شده.

سبقت گرفتن

وقتی داری تو بزرگراه یا اتوبان رانندگی می‌کنی و می‌خوای از ماشینی سبقت بگیری، ممکنه گیربکس اتومات سرعت کافی بهت نده. اینجاست که روش «کیک‌داون» به کارت میاد. می‌تونی گیربکس اتومات رو به‌صورت موقت دور بزنی و نگهش داری تو دنده‌های پایین‌تر تا شتاب بیشتری بگیری.

برای این کار، کافیه پات رو محکم روی پدال گاز فشار بدی و تا وقتی که به سرعت موردنظرت رسیدی، پا رو از روی گاز برنداری.

وقتی کارت تموم شد، آروم آروم پات رو از روی گاز بردار و ماشین دوباره به حالت عادی برمی‌گرده و بهترین دنده رو انتخاب می‌کنه.

مزایای رانندگی با ماشین اتوماتیک

وقتی صحبت از رانندگی با خودروهای اتوماتیک میشه، خیلی‌ها فقط به راحتی تعویض دنده فکر می‌کنن، اما واقعیت اینه که مزایای این نوع خودروها خیلی فراتر از اینه. از کاهش استهلاک گرفته تا تجربه‌ی بهتر در ترافیک‌های سنگین، رانندگی با گیربکس اتوماتیک می‌تونه کلی از دردسرهای روزمره‌ی پشت فرمان رو کمتر کنه. تو این بخش قراره با هم چندتا از مهم‌ترین مزایای ماشین‌های اتوماتیک رو مرور کنیم، اونم به زبون ساده و کاربردی.

نگران تعویض دنده نباش!

یکی از بزرگ‌ترین دردسرهای رانندگی با ماشین دنده‌ دستی، پدال کلاچه. اگه تو چندتا کار هم‌زمان خوب نباشی یا هماهنگی دست و چشم‌ات زیاد قوی نباشه، خیلی سخت می‌شه هم به جاده توجه کنی هم بفهمی کی باید دنده عوض کنی. اما با ماشین اتومات، این مشکل رو می‌تونی راحت کنار بذاری!

ساییدگی و استهلاک کمتر

شاید نمی‌دونستی، اما پدال کلاچ تو ماشین‌های دنده دستی خیلی زود خراب می‌شه چون روزانه زیاد استفاده می‌شه. پس تعویضش هم هزینه‌بره! به همین دلیل هم خیلی از مربی‌های رانندگی هر چند سال یه بار ماشین‌هاشون رو عوض می‌کنن. ولی تو ماشین اتومات، این دردسرها رو نداری.

می‌تونی از ترافیک‌های پشت سر هم هم لذت ببری!

آیا چیزی بدتر از این هست که با ماشین دنده دستی وسط ترافیک گیر کنی؟ یه لحظه ماشینت ثابت هست، ترمز دستی کشیده و دنده خلاصه. لحظه بعد باید دنده یک رو بزنی، ترمز دستی رو باز کنی و آروم آروم حرکت کنی. این کار رو که پنجاه بار تکرار کنی، تازه یه ترافیک معمولی واسه راننده دنده دستی شکل می‌گیره.

اما اگه با ماشین اتومات رانندگی کنی، اصلاً لازم نیست دست به دسته دنده بزنی! می‌تونی همیشه تو حالت Drive (D) بمونی و فقط با برداشتن پام از روی ترمز، آروم آروم حرکت کنی. یه دنیای جدید باز می‌شه! ممکنه حتی ترافیک واست دلپذیرتر بشه! (یا حداقل کمتر اعصابت خورد بشه!)

می‌تونی تمرکزت رو فقط روی جاده بذاری

البته این به این معنی نیست که وقتی با ماشین اتومات رانندگی می‌کنی، دیگه هیچ نگرانی نداری. هنوز باید محیط اطراف و شرایط جاده رو خوب ببینی و از قبل برنامه‌ریزی کنی، مخصوصاً موقع کم کردن سرعت. اما یه مزیت بزرگ داره: دیگه لازم نیست تو دنده‌ عوض کردن یا ترس از خاموش شدن ماشین غرق بشی. همه تمرکزت رو می‌تونی بذاری روی رانندگی و جاده پیش روت.

چطور با ماشین اتومات رانندگی کنیم: سوالات متداول (FAQs)

آیا ماشین‌های اتوماتیک کلاچ دارند؟

خیر، ماشین‌های اتوماتیک کلاچ ندارند چون تعویض دنده‌ها به صورت خودکار انجام می‌شود. در ماشین‌های دنده دستی، باید هنگام تعویض دنده کلاچ را فشار دهید، اما در ماشین اتومات، این کار به صورت خودکار انجام می‌شود. به همین دلیل، رانندگی با ماشین اتومات معمولاً راحت‌تر است و نگرانی از بابت کلاچ، تعویض دنده یا خاموش شدن موتور (استال) ندارید.

چطور ماشین اتومات را روشن کنم؟

اگر تازه رانندگی با ماشین اتومات را شروع کرده‌اید، ممکن است کمی زمان ببرد تا به روش کار آن عادت کنید. برای روشن کردن ماشین، پای راست‌تان را روی پدال ترمز فشار دهید و موتور را با کلید یا دکمه استارت روشن کنید. همچنان پای‌تان را روی ترمز نگه دارید، سپس دنده را روی Drive (D) برای حرکت به جلو یا Reverse (R) برای حرکت عقب قرار دهید. پای‌تان را از روی ترمز بردارید، ماشین به آرامی حرکت می‌کند (creep). سپس پای راست‌تان را به آرامی روی پدال گاز فشار دهید تا سرعت بگیرید. در این حالت، گیربکس خودش بهترین دنده را انتخاب می‌کند.

آیا می‌توان ماشین اتومات را با جامپ استارت روشن کرد؟

بله! اگر باتری ماشین شما خالی شد، می‌توانید مثل ماشین دنده دستی، با جامپ استارت آن را روشن کنید. حتماً دفترچه راهنمای خودرو را مطالعه کنید، ولی اصول کلی یکسان است. نیاز به یک ماشین سالم و کابل جامپ استارت دارید. درهای موتور هر دو خودرو را باز کنید، هر دو ماشین را خاموش کنید و کلیدها را خارج کنید. ابتدا کابل قرمز را به قطب مثبت باتری سالم وصل کنید، سپس سر دیگر کابل قرمز را به قطب مثبت باتری ماشین خراب وصل کنید. همین کار را برای کابل مشکی روی قطب‌های منفی انجام دهید. ماشین خراب باید پس از چند تلاش روشن شود. اجازه دهید ۵ تا ۱۰ دقیقه روشن بماند، سپس کابل‌های مشکی و قرمز را به ترتیب جدا کنید.

آیا رانندگی با ماشین اتومات راحت‌تر است؟

بله، رانندگی با ماشین اتومات به همان شکل رانندگی با دنده دستی است، اما با یک تفاوت بزرگ: گیربکس به صورت خودکار دنده‌ها را عوض می‌کند و شما نیازی به کنترل دنده یا استفاده از کلاچ ندارید. به همین دلیل، رانندگی با اتومات معمولاً راحت‌تر است. تنها نکته اینکه اگر با اتومات گواهینامه بگیرید، نمی‌توانید بدون آزمون اضافی با ماشین دنده دستی رانندگی کنید.

منبع : How to Drive an Automatic Car