خودرو دنده اتومات یا دنده دستی؟ کدوم یکی مناسب‌تره؟

وقتی قراره یه ماشین جدید بخری یا تصمیم بگیری با چه ماشینی می‌خوای رانندگی یاد بگیری، کلی گزینه‌ هست که باید بهش فکر کنی. ماشینت چقدر بزرگ باشه؟ از کدوم شرکت‌ خودروسازی بیشتر خوشت میاد؟ کدوم طیف از رنگ اون شخصیت پرشور ولی منطقی‌ات رو بهتر نشون می‌ده؟
ولی قبل از اینکه سرت گرم این چیزای هیجان‌انگیز بشه، اول باید از خودت بپرسی:
دنده‌ای یا اتوماتیک؟

تفاوت ماجرا

وقتی مردم از «دنده‌ای» یا «اتوماتیک» حرف می‌زنن، منظورشون نوع گیربکسیه که ماشین ازش استفاده می‌کنه. گیربکس به موتور ماشین وصل می‌شه و مسئول کنترل سرعت و انتقال نیروئه.
می‌دونیم، شاید این چیزا کمی تخصصی باشه ، ولی باهامون بمون، چون انتخابت واقعاً می‌تونه فرق زیادی ایجاد کنه.

دنده‌ای (Manual)

توی ماشین‌های دنده‌ای، راننده خودش با استفاده از کلاچ دنده مناسب رو انتخاب می‌کنه و گیربکس رو به موتور وصل می‌کنه. بیشتر ماشین‌های دنده‌ای، بین ۱ تا ۵ دنده دارن. دنده یک برای سرعت‌های پایین استفاده می‌شه و دنده پنج موقعی کاربرد داره که ماشین با سرعت بالا حرکت می‌کنه.

اتوماتیک (Automatic)

ماشین‌های اتومات بیشتر از چیزی به اسم «مبدل گشتاور» (Torque Converter) استفاده می‌کنن، البته مدل‌های دیگه‌ای از گیربکس اتومات هم کم‌کم دارن محبوب می‌شن. این سیستم‌ها خودشون دنده رو برات عوض می‌کنن، یعنی دیگه نیازی به کلاچ نداری. دسته دنده توی ماشین‌های اتومات گزینه‌های زیر رو بهت می‌ده:

• P (پارک)

• R (دنده عقب)

• N (خنثی یا نول)

• D (حرکت به جلو)
  و توی بعضی از مدل‌ها:

• S (اسپرت)

• L (دنده سنگین) که ماشین رو توی دنده‌های پایین نگه می‌داره.

این تفاوت‌ها باعث می‌شن تجربه‌ی رانندگی با هرکدوم از این دو نوع ماشین، حس و حال خاص خودش رو داشته باشه.

برای آشنایی کامل با معنی و کاربرد هر کدوم از حروف روی دسته دنده اتوماتیک، می‌تونی مقاله راهنمای حروف دنده اتوماتیک رو ببینی.

تجربه‌ی رانندگی

ماشین دنده‌ای (Manual)

• کنترل زیادی روی ماشین داری و همین باعث می‌شه خیلی از راننده‌ها این نوع رانندگی تعاملی‌تر رو دوست داشته باشن.

• عادت کردن به اینکه هم‌زمان از همه‌ی دست‌وپاهات استفاده کنی و کنترل کلاچ رو درست انجام بدی، می‌تونه یه‌کم سخت باشه.

• اگه تو ترافیک گیر کنی، باید هی وایسی و دوباره حرکت کنی. این موقعیت‌ها نیاز به کنترل مداوم کلاچ دارن و ممکنه واقعاً خسته‌کننده و حتی برای پاهات اذیت‌کننده باشن!

• یادگیری رانندگی با دنده دستی مهارتیه که باعث می‌شه درک بهتری از عملکرد ماشین پیدا کنی و در شرایط مختلف رانندگی، کنترل و تسلط بیشتری داشته باشی.

ماشین اتوماتیک (Automatic)

• رانندگی با ماشین‌های اتومات راحت‌تره، چون دیگه نیازی نیست کلاچ‌گیری یاد بگیری یا دنبال دنده‌ی مناسب بگردی.

• تو ماشین اتومات خیلی سخت می‌تونی ماشین رو خاموش کنی ، حتی وقتی داری از سربالایی حرکت می‌کنی مگر اینکه دنده خلاف جهت حرکت باشه!

• تو جاده‌های سربالایی یا وقتی تو ترافیک سنگین گیر افتادی، چون نیازی به کار با کلاچ برای تعویض دنده نداری، رانندگی خیلی راحت‌تره.

• کنترل کامل روی روند رانندگی نداری، و این می‌تونه باعث بشه توی مسیرهای طولانی حواست پرت بشه یا تجربه‌ی رانندگی اون‌قدر برات لذت‌بخش نباشه.

اگه تازه‌کار هستی یا اولین باره پشت ماشین اتومات می‌نشینی، خوندن راهنمای رانندگی با ماشین دنده اتومات می‌تونه کمکت کنه تا مطمئن‌تر و راحت‌تر رانندگی کنی.

هزینه‌ها

بذار روراست باشیم وقتی می‌رسیم به بخش حساس ماجرا، دغدغه‌ی اصلی خیلی‌ها اینه که: «کدوم یکی برام گرون‌تر درمیاد؟»

به طور کلی، ماشین‌های دنده‌ای معمولاً ارزون‌تر از ماشین‌های اتومات هستن و مصرف سوخت پایین‌تری هم دارن. تازه باید اینو هم در نظر بگیری که ماشین‌های اتومات تو ایران (و خیلی کشورهای دیگه) هنوز به اندازه‌ی ماشین‌های دنده‌ای رایج نیستن. پس ممکنه قطعات یدکی‌شون گرون‌تر باشه یا سخت‌تر گیر بیان.

البته ماشین‌های اتومات دارن روزبه‌روز محبوب‌تر می‌شن، برای همین این مشکلات هم کم‌کم دارن حل می‌شن. تقاضا برای قطعات جدیدشون داره بالا می‌ره و مدل‌های جدیدتری وارد بازار شدن که مصرف سوخت کمتری دارن. مثلاً ماشین‌های نیمه‌اتومات (Semi-automatic) یه گزینه‌ی جالبن برای کسایی که بین انتخاب دنده‌ای یا اتومات دو دل هستن. تو این مدل‌ها، راننده هنوز کنترل تعویض دنده‌ها رو داره، اما دیگه خبری از کلاچ گرفتن نیست. اینطوری هم ارتباط بیشتری با روند رانندگی حس می‌کنی، هم از دردسرهای کلاچ خلاص می‌شی.

حالا ما خیلی وارد جزئیات فنی نمی‌شیم. فقط بدون که تو این سیستم‌ها سنسورهای الکترونیکی تغییر دنده‌ی راننده رو تشخیص می‌دن و این اطلاعات رو به موتور منتقل می‌کنن. خود تعویض دنده هم معمولاً با کلاچ داخلی یا از طریق فشار روغن ترمز انجام می‌شه.

البته همون‌طور که انتظار می‌ره، این ماشین‌ها که قراره بهترین تجربه‌ی رانندگی رو فراهم کنن، یه مقدار گرون‌تر هم هستن.

ماشین اتومات یا دنده‌ای؟

اگه بحث مالی و ظاهر و پرستیژ رو بذاریم کنار ، تصمیم گرفتن اینکه کدوم ماشین به دردت می‌خوره، بیشتر بستگی داره به این که چه‌جور راننده‌ای هستی یا دوست داری چه‌جور راننده‌ای بشی.
اگه واقعاً زیاد به خودِ فرایند رانندگی اهمیت نمی‌دی، ماشین‌های اتومات گزینه‌ی خوبیه. تازه اگه کمی هم موقع رانندگی استرس داری، این مدل ماشین‌ها فشار رو از روی دوشت برمی‌دارن.
اما از طرف دیگه، اگه دلت می‌خواد حس کنی می‌تونی هر ماشینی رو کنترل کنی و از رانندگی و تسلط روی ماشین واقعاً لذت می‌بری، پس باید سراغ ماشین دنده‌ای بری.

بیشتر ما احتمالاً جایی بین این دو گروه قرار می‌گیریم، و این کاملاً طبیعیه.
هرچند این یه تصمیم مهمه، ولی انتخاب بین رانندگی دنده‌ای یا اتومات احتمالاً زندگی‌ات رو دگرگون نمی‌کنه.
همچنین خیلی روی فرصت‌های رانندگی آینده‌ات تاثیرگذار نیست، پس زیاد خودت رو درگیر این انتخاب نکن.
حتی می‌تونی هر دو مدل رو یه تست درایو کنی تا حس رانندگی باهاشون رو بهتر بفهمی. مهم‌ترین چیز اینه که تو راننده‌ای ایمن و بااعتماد به نفس باشی، مهم نیست با کدوم ماشین رانندگی می‌کنی.

سؤالات متداول درباره اتوماتیک و دستی

آیا خودروهای برقی دنده اتوماتیک دارند یا دستی؟

با چند استثنای نادر، خودروهای برقی معمولاً دنده اتوماتیک دارند چون نیازی به کلاچ برای تعویض دنده ندارند. این خودروها به‌صورت خودکار مانند خودروهای بنزینی یا دیزلی اتوماتیک، دنده‌ها را تعویض می‌کنند.

آیا خودروهای اتوماتیک مصرف سوخت بیشتری نسبت به خودروهای دستی دارند؟

قبلاً خودروهای دستی معمولاً مصرف سوخت بهینه‌تری داشتند و با یک تانک بنزین مسافت بیشتری طی می‌کردید. اما با پیشرفت فناوری و افزایش تعداد دنده‌ها در خودروهای اتوماتیک، تفاوت قابل توجهی بین این دو نوع وجود ندارد و برخی خودروهای اتوماتیک مدرن حتی مصرف سوخت کمتری هم دارند. پس اگر دنبال صرفه‌جویی در هزینه‌ها هستید، نگران مصرف بالای سوخت خودروهای اتوماتیک نباشید.

باید رانندگی با خودرو اتوماتیک یاد بگیرم یا دستی؟

هر کدام از این دو نوع گیربکس مزایا و معایب خاص خودشان را دارند و در نهایت بستگی به این دارد که کدام برای شما بهتر است. اگر رانندگی با دستی را یاد بگیرید، می‌توانید با اتوماتیک هم رانندگی کنید. اگر دنبال رانندگی راحت‌تر هستید، اتوماتیک را انتخاب کنید چون نیازی به استفاده از کلاچ و تعویض دنده نیست و یادگیری‌اش ساده‌تر است.

آیا یادگیری رانندگی با خودرو دستی سخت‌تر است یا اتوماتیک؟

اکثر افراد یادگیری رانندگی با خودرو اتوماتیک را راحت‌تر می‌دانند. دلیل اصلی این است که خودرو اتوماتیک خودش تعویض دنده‌ها را انجام می‌دهد و نیازی نیست با کلاچ و دسته دنده کار کنید. در ماشین اتوماتیک فقط کافی است دنده را روی حالت «Drive» بگذارید و حرکت کنید!

منبع : Automatic vs. Manual – Which is Best?